واژه “شتاب‌دهنده ” یا به طور مشخص  شتاب‌دهنده استارت آپ، امروزه به اصطلاحی آشنا و همه‎گیر در فضای کسب و کار تبدیل شده است. در حال حاضر تعداد زیادی از کشورها که جهت تقویت اقتصاد مبتنی بر فناوری که در کشور ما به اسم اقتصاد دانش بنیان شناخته شده است، به مساله تجاری‌سازی اختراعات و نوآوری ها می‌پردازند، توجه روزافزون به این مراکز شتاب‌دهنده‌ ها در سراسر جهان نشان از یک تغییر ساختار در اقتصاد جهانی دارد. اما این شتاب‌دهنده چیست و چه نقشی در اکوسیستم استارت آپ ها دارد؟

بصورت خلاصه می‎توان گفت شتاب‌دهنده، یک مرکزی است که امکان رشد سریع و صحیح شرکت های استارت آپی نوپای زیرمجموعه خود را مهیا می سازد. از آنجایی که تعداد قابل توجهی از صاحبان ایده‌ها و نوآوری ها از توانایی و قدرت مالی کافی و یا دانش و شبکه بازاریابی کافی برای توسعه کسب و کار خود برخوردار نیستند، شتاب‌دهنده  مجموعه‌ای کامل از خدمات مورد نیاز برای رشد یک کسب و کار نوپا را نظیر منابع مالی، انواع  مشاوره، فناوری‌ها و تجهیزات مختلف و همچنین فضایی را جهت استقرار شرکت نوپا در یک بازه زمانی تقریبا کوتاه در اختیار استارت‌آپ‌های نوپا قرار می‌دهد. در حقیقت اصلی‌ترین رسالت شتاب‌دهنده، تقویت یک استارت آپ (شرکت نوپا) و تبدیل کردن آن به شرکتی است که بعد از خروج از حمایت شتاب دنده بتواند به تنهایی در بازار رقابت نموده و رشد کند.

تاریخچه شکل‌گیری شتاب‌دهنده‌ها

آغاز به کار اولین مرکز شتاب‎دهنده به بیش از شصت سال قبل باز می گردد. گفته می شود نخستین مرکز شتاب دهنده دنیا در سال ۱۹۵۹ میلادی در کشور امریکا راه اندازی شد تا با فراهم کردن فضای کاری برای شرکت ها و کسب و کارهای کوچک تازه تاسیس بتواند در رشد و توسعه و موفقیت آنها نقشی ایفا کند. هرچند در آن زمان واژه استارت آپ و شتاب دهنده در ادبیات کسب و کار وجود نداشت، با این وجود راه اندازی این مرکز را می توان اولین اقدام در راستای توسعه شتاب دهنده ها برشمرد. با این حال این مراکز بیشتر نقش رشد کسب و کارهای نوپا را داشتند تا شتاب دهندگی، از این رو این مراکز به نام مراکز رشد توسعه یافتند. این اقدام در ایالات متحده الهام بخش بسیاری از کشورها در سراسر جهان شد تا با راه اندازی مراکزی مشابه اقدام به حمایت و توسعه شرکت های کوچک و تازه تاسیس نمایند. این رویکرد تا حدی مورد استقبال قرار گرفت که، علاوه بر موسسات خصوصی، برخی از سازمان های دولتی نیز در قالب دانشگاه‌ها و سایر نهادها اقدام به ایجاد چنین مراکزی با اهداف ذکر شده نمودند.

اما ایجاد شتاب دهنده با مفهوم امروزی آن به سال ۲۰۰۵ میلادی بازمی گردد، که یک شتاب دهنده با رویکردی جدید و البته کامل‎تر از آنچه پیشتر شکل گرفته بود آغاز بکار کرد. “وای کامبینیتر” (Y Combinator) شرکتی بود که برخلاف شتاب دهنده های قبلی، با رویکرد ایجاد رقابت در میان کسب و کارهای نوپا فقط در یک مدت زمان مشخص و البته کوتاه به شرکت های نوپا یا همان استارت آپ ها خدمات ارائه می‌کرد، البته خدماتی فراتر از فضای کار. عملکرد این شتاب دهنده در آن برهه زمانی بسیار مورد توجه قرار گرفت،  به گونه ای که چند استارت‌آپ در یک فضای رقابتی میان تعداد زیادی از استارت آپ ها انتخاب می شدند و به ‌صورت همزمان وارد این مرکز شده و از خدمات متعدد آن استفاده می کردند، پس از گذشت مدت زمانی مشخص، از شتاب دهنده خارج شده و به کسب وکار خود ادامه می دادند. اصلی ترین تفاوت این روش با مراکز رشد سنتی از نظر دوره زمانی ارائه خدمات به استارت‌آپ‌ها  بود که مراکز رشد قبلی در این مورد منعطف بودند و محدودیتی نداشتند.

به این ترتیب بود که وای کامبینیتر، به عنوان نخستین شتاب‌دهنده استارت‌آپی در جهان شناخته شد. یکی از تفاوت‌های اساسی این شتاب دهنده با سایر مراکز رشد در آن دوره مشاوران حاضر در آن بود. وای کامبینیتر از مشاوران توانمند و دارای سابقه در حوزه های تخصصی کسب و کار  بهره می برد و در واقع مشاوره‌ به استارت‌آپ‌های موجود در شتاب دهنده توسط این افراد متخصص ارائه می‌شد.

به دلیل نقش موثر شتاب دهنده ها در موفقیت استارت آپ ها در این مدل، این نوع از شتاب دهنده ها در سراسر جهان مورد توجه قرار گرفته و گسترش یافته اند. همچنین سایر تفاوت های موجود میان مراکز رشد سابق با شتاب دهنده های جدید از دیگر عوامل گسترش این مدل شتاب دهنده ها شده است.