سرمایه­ گذاری خطرپذیر یا VC که مخفف Venture Capital است، عبارت است از تأمین سرمایه برای شرکت ها و کسب و کارهای نوپا (استارت آپ) و کارآفرین و عموما دانش بنیان که مستعد جهش و رشد ارزش و البته خطر فراوانی هستند. این شرکت ها در مراحل ابتدایی رشد و تکامل اقتصادی خود، مورد توجه سرمایه گذارانی هستند که با وارد کردن سرمایه خود، شکاف سرمایه و کمبود نقدینگی شرکت های کارآفرین را جبران می‌کنند و در گروه سهام داران آن‌ها قرار می‌گیرند. سرمایه گذار خطر‌پذیر با مدیریت فعالانه و برنامه‌ریزی در توسعه مدل‌های راهبردی، در کسب و کار هدف و ارزش افزوده و افزایش قیمت سهام این شرکت ها نقش مهمی ایفا می‌کند. رونق و توسعه فعالیت‌های سرمایه گذاری خطر‌پذیر موتور محرکه و محور اصلی رشد محصولات جدید و نوآوری در عرصه فناوری است. در واقع شرکت سرمایه گذاری خطرپذیر (VC Firm) یک شرکت متخصص در امور مالی و سرمایه گذاری است که در شرکت های رو به رشد و غالبا دانش بنیان سرمایه گذاری می کند.

سرمایه خطرپذیر سرمایه‌ای است که نهاد‎های خصوصی یا دولتی و اشخاص حقیقی به همراه کمک های مدیریتی، در اختیار شرکت های جوان، کوچک، به سرعت در حال رشد، دارای آتیه اقتصادی و عموما دانش بنیان قرار می‌دهند. سرمایه خطر پذیر، از منابع مهم تأمین مالی شرکت های کوچک و نوپا است. به بیانی می‌توان گفت شرکت های برزگ و دارای منابع مختلف، پول و تجارب مدیریتی را در اختیار شرکت های در حال رشد قرار می‌دهند و آن‌ها هم این امکانات را برای تبلیغات، پژوهش، ایجاد زیرساخت و تولید محصول استفاده می‌کنند. شرکت سرمایه گذار را شرکت سرمایه گذار خطرپذیر (Venture Capital Firm) و پولی که به شرکت در حال رشد داده می‌شود را سرمایه خطرپذیر (Venture Capital Fund) نامند. شرکت­ های VC عموماً در شرکت هایی سرمایه گذاری می‌کنند که به تکنولوژی و محصولی جدید یا روش کار جدیدی دست پیدا کرده باشند، و یا روش و خدمتی را به شیوه‎ای نوین و دانش بنیان و اثربخش و متفاوت ارائه می‎کنند. این سرمایه گذاران در ازای پولی که سرمایه گذاری می‌کنند، سهام آن شرکت را تصاحب می‌کنند و از این طریق خلق ثروت می‌کنند. در رویکرد رایج در دنیا، سرمایه سرمایه گذاری شده، معمولاً هنگامی که سهام آن شرکت عرضه عمومی می‌شود، نقد می‎گردد.

به طور کلی شرکت های سرمایه گذاری خطر پذیر، شهرک های نوپا و دانش بنیان را از ابعاد مختلفی چون اندازه شرکت، نوع صنعت، افق سرمایه گذاری، مقدار خطر، منطقه فعالیت، دوره سرمایه گذاری و … بررسی می کنند. به این ترتیب گستره فعالیت های سرمایه گذاری بسیار وسیع است.

ويژگي های مهم صندوق هاي سرمایه گذاری خطر پذیر:

مشاركت در مديريت شركت‌ها

سرمايه ‌گذاران كه عموما باتجربه و داراي شم تجاري و اقتصادی بالا هستند، با اتكا به تجربه‌هاي حاصل از كمك به شركت‌هاي مشابه، با مشاركت در مديريت شركت‌هاي سرمايه­ پذير نوپا، به ایجاد ارزش افزوده مي پردازند و نقش كارآفريني پررنگتری از نقش تامين كنندگي منابع مالي ایفا می کنند.

ارزيابي همه ­جانبه

سرمایه ها بيشتر در شركت هاي نوپا و دانش بنیانی سرمايه گذاري مي شود كه رشدي سريع دارند. اما همواره می بایست جهت سنجش توان طرح ها و شرکت ها از نظر موفقیت ارزیابی هایی در مورد وضعیت بازار، مدیریت، فناوری و … صورت گیرد.

خطر‎پذیری

خطر‎پذیری نقش بسزایی در توسعه تکنولوژی دارد. خطر پذیری به مجموعه شرایطی وابسته است که یکی از آنها ایجاد مشوق‌هایی برای سرمایه داران صندوق هاست تا درقبال سرمایه گذاری های مطمئن پاداش دریافت نمایند و در قبال شکست بی تفاوت نباشند.

مشارکت در مالکیت شرکت ها

زمانی که صندوق‌ های سرمایه گذاری خطرپذیر در مالکیت شرکت ها سهیم می شوند، از هر ابزاری برای کمک به موفقیت این شرکت ها استفاده می‌کنند. مشاوره‌هاي متعدد در كمك به شركت هاي نوپای دانش بنیان و مبتني بر تكنولوژي و نوآوری مطرح مي‌گردد و اين كار به‌معناي پيوند نظام­مند ايده و تخصص كارآفرينان جوان با تجربه و شم تجاري كارشناسان صندوق هاي سرمایه گذاری است.

انگیزه سودآوری سرمایه گذاری خطرپذیر

صندوق که سرمایه خود را در طرح‌های نوآورانه و دانش بنیان و در عرصه تکنولوژی های پیشرفته در معرض خطر قرار می‎دهد، برنامه نسبتا طولانی برای کسب سود بیشتر دارد و عموما سود مورد نظر صندوق‌ سرمایه گذاری خطر پذیر، از محل افزایش ارزش سهم مالکیت آن‌ها در زمان فروش حاصل می‎شود و کمتر از راه درآمد جاری شرکت ها.

وجه به شرکت های نوپا

در مرحله ابتدایی معمولا کارآفرینانی با ایده‌ها و نوآوری های جالب وجود دارند و در بسیاری از موارد، حتی ساماندهی مناسبی در قالب شرکت ندارند. پس ارزیابی ظرفیت کارآفرینان جوان با ایده های دانش بنیان و نوآورانه بسیار دشوار است و خواهان مهارت‌های ویژه‌ای با افق زمانی سودآوری بلندمدت می‎باشد. عموما جهت گیری سرمایه گذاری صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر (VC-Venture Capital) بیشتر به سمت شرکت های نوپا و نوآور است.

دیدگاه بلند مدت

خطرپذیری برای کسب سود بدون در نظر داشتن دیدگاه بلند مدت امکان پذیر نمی‌باشد. اساسا دیدگاه کوتاه‌مدت در توسعه تکنولوژی و نوآوری جایی ندارد و اگر دیدگاه کوتاه مدت بر صندوق‎ سرمایه گذار خطرپذیر حاکم شود، این صندوق ها از مفهوم سرمایه گذاری خطرپذیر دور می‌شوند. صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر عموما دیدگاه بلند مدت دارد.

مدیریت حرفه‌ای

تصمیم‌گیری درباره انتخاب پروژه های مناسب برای سرمایه گذاری از اهمیت خاصی برخوردار است و باید به گونه‌ای باشد که بازگشت سرمایه را به بالاترین میزان برساند و از خطر موجود به میزان زیادی بکاهد. مدیریت در صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر بگونه ای است که کاهش خطر از طریق مشارکت در پروژه ­های متعدد دنبال می­ شود و نه از طریق مشارکت کردن در پروژه ­های کم­ خطر.