اکثریت قریب به اتفاق کسانی که قصد شروع یک کسب و کار دارند، همواره بر این نکته تاکید دارند که “کالا و یا خدمت ارائه شده توسط من پیش از این ارائه نمی شده است”. یا عباراتی از این دست مانند “کیفیت ارائه کالا و خدمات من بهتر است”، “من به قدر کافی در مورد کسب و کار علم و تجربه دارم”. تمامی این تصورات در شروع کار شاید بتواند انگیزه ای جهت رشد و توسعه کسب و کار تازه تاسیس باشد اما جریان مالی و درآمدهای شرکت پس از مدتی می تواند این عبارات و تصورات را بیازماید. متاسفانه خیل عظیم شرکت های ناموفق که توسط موسسان آن رها شده و یا منحل شده اند موید این مطلب است که تصورات فوق الذکر، پیش از هر اقدامی باید به روش های مطمئن و علمی سنجیده و ارزیابی گردد. یکی از این روش ها و دستورالعمل ها جهت ارزیابی قابلیت اجرایی برنامه کسب و کار، نوشتن طرح کسب و کار است.

طرح کسب و کار، یک سند مکتوب است که روش اجرای ایده مورد نظر را از ابتدا تا انتها شرح داده و یک مطالعه جامع و مستند برای ارزیابی برنامه کسب و کار ارئه می دهد. این کار مزایای زیادی دارد از جمله انسجام تصمیمات، نظم و انظباط جهت ایجاد کسب و کار موفق، رسیدن به تحلیل های مالی، اقتصاد و بازار، دستیابی به راهبردهای عملیاتی قبل از اجرای طرح و … . همچنین برای سرمایه گذاران احتمالی بر روی طرح نیز این امکان بوجود می آید تا بصورت منسجم و جزیی، دورنمای طرح مورد نظر را بررسی نمایند.

یک برنامه کسب و کار عموما شامل موارد زیر است:

۱- خلاصه ای از طرح، که باید در آن به موارد زیر پاسخ دهید:

• شما چه کسی هستید؟
• راهبرد و چشم انداز شما چیست؟
• کسب و کار شما چیست؟
• بازار محصول چیست؟
• سرمایه مورد نیاز چقدر است و برای چه کاری نیاز است؟
• مزیت رقابتی طرح شما چیست؟
• توان تولید درآمد طرح شما چقدر است؟

۲- شرح شرکت و کسب و کار جهت روشنتر شدن موارد زیر:

• تاریخچه و مراحل شکل گیری شرکت
• ماموریت و چشم انداز شرکت
• معرفی محصول و فناوری مورد نظر
• فهرست دارایی های مهم و امکانات شرکت
• معرفی تیم مدیریتی و تیم اجرایی شرکت

۳- شرح برنامه بازاریابی جهت پاسخ به این سوال که شما قرار است چه نیازی را از چه بخشی از جامعه هدف و به چه روش مشخصی تامین نمایید. این مورد شامل بررسی موارد زیر است:

• روندها و ساختارهای بازار
• نیازها و خلاهای بازار
• بخش بندی مشتریان
• تحلیل مشتریان
• تحلیل رقبا
• راهبردهای بازاریابی

۴- تشریح کامل برنامه مالی به عنوان موتور محرک کسب و کار با بررسی موازد زیر:

• پیش بینی هزینه های شرکت و طرح
• پیش بینی سرمایه در گردش و ثابت
• پیش بینی سود و زیان شرکت
• نحوه تامین منابع مالی و محل مصرف منابع مالی
• پیش بینی شاخص های اقتصادی (سربه سری، بازگشت سرمایه و …)

۵- تشریح برنامه عملیاتی جهت جلوگیری از ریسک های طرح با تعیین عوامل زیر:

• فرآیند تولید
• فناوری مورد استفاده
• تجهیزات و امکانات مورد نیاز
• نحوه تامین مواد اولیه
• سرویس مشتری
• ساختار سازمانی و نیروی انسانی

در پایان یک نکته را یادآور می شویم که برای تهیه یک برنامه کسب و کار، هیچ استاندارد و روش مشخصی وجود ندارد تا حجم و مطالب پوشش داده شده در طرح را ارزیابی نماید، و فقط مطالعات دقیق و استفاده از تجربه افراد خبره در این حوزه است که می تواند کمک زیادی در تهیه طرح کسب و کار و به تبع موفقیت در اجرا، نماید.